BÜLTEN
(2015/8)
Ticaret Şirketlerinin Şubelerinin Tescili
| Tarih | : | 12/06/2015 |
| Sayı | : | 2015/8 |
| Konu | : | Ticaret şirketlerinin şubelerini tescil ettirme yükümlülüğü ve aykırılığa uygulanacak cezalar hk. |
Bilindiği üzere, anonim ve limited şirketler ağırlıklı olmak üzere, adi ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile kolektif şirketler, ticari yaşamın bir gereği olarak, ticari işletmelerinin bulunduğu il ve ilçe sınırları içerisinde veya başka illerde/ilçelerde şube açmaktadırlar. Hatta, merkezleri yurtdışında olan birçok yabancı şirket ülkemizde şube açarak ticari faaliyette bulunmaktadır. Uygulamada sıkça başvurulan bir yöntem olmasına rağmen, ticaret siciline tescil ettirilmeleri keyfiyeti olmak üzere şubenin ticaret unvanının belirlenip tescil ettirilmesi, temsile yetkili kişilerin atanması ve şubeye ait imza sirkülerinin çıkarılması gibi gerekli bazı yükümlülükler ihmal konusu olabilmektedir. Bu yükümlülüklere uyulmaması ise para cezası tatbikini beraberinde getirmektedir.
Şube, ne 6762 sayılı eski Ticaret Kanunu (ETK)’nda ne de 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nda tanımlanmamıştır. Şube kavramına, esas olarak, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun 9uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer verilmiştir. Anılan maddede şube “Bir merkeze bağlı olduğu halde, ister merkezin bulunduğu odanın, ister başka odanın çalışma alanı içinde olan müstakil sermayesi ve müstakil muhasebesi bulunan ve/veya muhasebesi merkezde tutulduğu ve müstakil sermayesi bulunmadığı halde kendi başına sınaî faaliyet ve ticarî muamele yapan yerler ve satış mağazaları” olarak tanımlanmıştır.
Ticaret Sicili Yönetmeliği’nde de “Bir ticari işletmeye bağlı olup ister merkezinin bulunduğu sicil çevresi içerisinde isterse başka bir sicil çevresi içinde olsun, bağımsız sermayesi veya muhasebesi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın kendi başına sınai veya ticari faaliyetin yürütüldüğü yerler ve satış mağazaları şubedir.” denilmiştir. Anılan tanıma göre; şube için ayrı bir sermaye tahsis edilmesi şart olmadığı gibi, muhasebesinin de merkezden ayrı olarak tutulması zorunlu değildir. Şube olabilmek için gerekli kriterler, bir merkeze bağlı olması ve kendi başına sınaî veya ticarî faaliyette bulunmasıdır; ayrı bir sermayesinin ve muhasebesinin bulunup bulunmaması şubenin vasfını etkilememektedir.
Şubelerin ve yetkililerinin tesciline ilişkin düzenlemeler, TTK’nın 40ıncı maddesinde düzenlenmiştir. Sözkonusu maddeye göre:
a) Merkezleri Türkiye’de bulunan ticaret şirketlerinin;
- Şubelerinin, açıldıkları günden itibaren onbeş gün içinde, ticarî işletmelerini ve seçtikleri ticaret unvanını, bulundukları yerin ticaret siciline tescil ve ilân ettirmeleri,
- Şubelerinin, kullanacakları ticaret unvanını ve bunun altına atacakları imzayı notere onaylattırdıktan sonra ticaret sicili müdürlüğüne vermeleri zorunludur.
b) Merkezleri Türkiye dışında bulunan ticaret şirketlerinin;
- Türkiye’deki şubelerinin, kendi ülkelerinin kanunlarının ticaret unvanına ilişkin hükümleri saklı kalmak şartıyla, açıldıkları günden itibaren onbeş gün içinde, ticarî işletmelerini ve seçtikleri ticaret unvanını, bulundukları yerin ticaret siciline tescil ve ilân ettirmeleri,
- Merkezleri Türkiye dışında bulunan ticarî işletmelerin Türkiye’deki şubeleri için yerleşim yeri Türkiye’de bulunan tam yetkili bir ticarî mümessilin atanması gerekmektedir.
Merkezi Türkiye’de bulunan ticaret şirketlerinin açacakları şubelerinin tescili için aşağıda sayılan belgelerin ilgili ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir:
a) Açılması Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya uygun görüşüne tabi olan şubeler için bu izin veya uygun görüş yazısı.
b) Şube açılışına ilişkin yetkili organ kararının noter onaylı örneği.
c) Varsa değişiklikleriyle beraber, şirket sözleşmesinin onaylı bir örneği.
ç) Merkezin sicil kaydının onaylı örneği.
d) Merkezde yapılan en son tescilin yayımlandığı sicil gazetesi.
e) Şubeyi temsile yetkili kılınan kişilerin noter onaylı imza örnekleri.
Merkezleri Türkiye dışında bulunan ticaret şirketlerinin Türkiye’deki şubelerinin tescilinde aşağıdaki belgelerin ilgili ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir:
a) Ticari işletmenin merkezinin bulunduğu kaynak ülke hukukunun, şube açacak işletme için tescilde aradığı şartların yerine getirildiğini ve şubenin tescili için ibrazı gerekli olan belgeleri gösteren yetkili makamdan alınmış yazı ve bir nüsha Türkçe çevirisi.
b) Kaynak ülkede şubenin tescili için ibrazı gerekli tüm belgeler.
c) Merkez işletmenin güncel sicil kayıtlarını içeren belgenin ve şirketlerde şirket sözleşmesinin onaylı birer örneği ile birer nüsha Türkçe çevirisi.
ç) Merkezin yetkili organının şube açma ve şubeye Türkiye’de yerleşik tam yetkili temsilci atanmasına ilişkin kararının aslı ve bir nüsha Türkçe çevirisi.
d) Şube açacak merkezin unvanı, türü, işletme konusu, sermayesinin türü ve tutarı, kuruluş tarihi, sicil numarası, tabi olduğu hukuk, Avrupa Birliği üyesi olup olmadığı, internet sitesi, şubenin unvanı ve şubeye ayrılmış sermaye tutarı, şubeyi mahkemeler dahil, özel kuruluşlar ve kamu kurum ve kuruluşları nezdinde tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişilerin adı ve soyadı, kimlik numarası ve yerleşim yeri ile şubenin adresini içeren merkezin yetkilileri tarafından imzalanmış beyannamenin aslı ve bir nüsha Türkçe çevirisi.
e) Şube açma kararında, Türkiye’deki şubeyi mahkemeler dahil, özel kuruluşlar ve kamu kurum ve kuruluşları nezdinde tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişiler ile bunlara verilen yetki belirtilmemiş ise bu konulara ilişkin düzenlenen vekaletnamenin aslı ve bir nüsha Türkçe çevirisi.
f) Şubeyi temsil edecek kişi veya kişilerin noter onaylı imza örnekleri.
g) Açılması Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya uygun görüşüne tabi olan şubeler için bu izin veya uygun görüş yazısı.
Türk Ticaret Kanunu’nun 51inci maddesinin ikinci fıkrasına göre;
a) Merkezleri Türkiye’de bulunan ticaret şirketlerinin;
- Şubelerinin, açıldıkları günden itibaren onbeş gün içinde, ticarî işletmelerini ve seçtikleri ticaret unvanını, bulundukları yerin ticaret siciline tescil ve ilân ettirmemeleri,
- Şubelerinin, kullanacakları ticaret unvanını ve bunun altına atacakları imzayı notere onaylattırdıktan sonra ticaret sicili müdürlüğüne vermemeleri,
b) Merkezleri Türkiye dışında bulunan ticaret şirketlerinin;
- Türkiye’de açacakları şubelerinin, açıldıkları günden itibaren onbeş gün içinde, ticarî işletmelerini ve seçtikleri ticaret unvanını, bulundukları yerin ticaret siciline tescil ve ilân ettirmemeleri,
- Türkiye’deki şubeleri için yerleşim yeri Türkiye’de bulunan tam yetkili bir ticarî mümessilin atanmaması
hallerinde, anılan yükümlülükleri yerine getirmeyenlere mahallin en büyük mülkî amiri tarafından (illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar) 2.000 TL idarî para cezası verilecektir. Bahsigeçen idarî para cezasının, yeniden değerleme oranlarına göre hesaplanan ve 2015 yılında uygulanacak olan miktarı 2.466 TL’dir.
Anılan cezaya muhatap olmamak için, yerli ve yabancı ticaret şirketlerinin gerek bulundukları illerde/ilçelerde gerekse diğer illerde/ilçelerde açacakları şubelerini ve yetkili temsilcilerini Türk Ticaret Kanunu’na uygun şekilde ve öngörülen sürelerde tescil ve ilan ettirmeleri menfaatlerine olacaktır.