Dr. Soner ALTAŞ
Sanayi Gazetesi, 21 Ekim 2021
Organize Sanayi Bölgeleri tarafından fiziki veya elektronik ortamda tutulacak defterler ile bu defterlerin onaylanmasının, kayıt zamanının, onaylarının yenilenmesinin usul ve esasları, Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü tarafından Organize Sanayi Bölgelerinin Ve Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşunun Defterlerine İlişkin Genelge ile düzenlenmiştir. Organize Sanayi Bölgeleri denetimleri kapsamında OSB defterlerine ilişkin aykırılıkların tespiti halinde adli ve idari cezaların tespitine, raporlanmasına ve yetkili mercilere bildirilmesine dair usul ve esaslar ise, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından Organize Sanayi Bölgelerince Tutulması, Saklanması ve Yetkililerce Talebi Halinde İbrazı Zorunlu Defterlere İlişkin Denetimlerde Suç ve Kabahatlerin Tespiti, Raporlanması ve Yetkili Mercilere İletilmesi Hakkında Genelge ile açıklığa kavuşturulmuştur. Anılan Genelgeler, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın şeffaflık ve rehberlik ilkeleri gereğince OSBÜK aracılığı ile bütün OSB’ler ile de paylaşılmıştır. Böylece, OSB’ler yasal düzenlemeden ve olası sonuçlarından bilgilendirilmiştir.
Her iki Genelgede de belirtildiği üzere;
- Müteşebbis heyet aşamasında olan OSB’ler, yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, yönetim kurulu karar defteri, müteşebbis heyet toplantı ve müzakere defteri;
- Müteşebbis heyetin görevinin sona erdiği genel kurula geçen OSB, yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, yönetim kurulu karar defteri, genel kurul toplantı ve müzakere defteri tutmakla yükümlüdürler.
OSB’lerin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı müfettişlerince yapılan denetimleri kapsamında, (müteşebbis heyet toplantı ve müzakere defteri hariç olmak üzere) yukarıda sayılan defterlerden herhangi birinin, birkaçının veya tamamının;
- Hiç tutulmamış olması veya saklanmaması ya da herhangi bir kayıt içermemesi hallerinde, adli para cezası;
- Kasıtlı olarak gerçeğe aykırı kayıtlar ile tutulması halinde hapis cezası;
- Açılış ile kapanış onaylarının hiç veya zamanında yaptırılmamış olması hallerinde ise idari para cezası uygulanmaktadır.
Adli para cezasının alt sınırı 6.000 TL, üst sınırı da 73.000 TL’dir. İdari para cezasının 2021 yılı için uygulanacak olan tutarı ise tek bir kabahat için 10.242 TL’dir. Tekerrür ve içtima halinde bu idari para cezası üçe katlanmakta, yani 30.756 Türk Lirasını bulmaktadır. Bu duruma örnek olarak, OSB tarafından aynı yıl içerisinde birden fazla defterin açılış ve/veya kapanış onayının veya farklı yıllara ait defterler için söz konusu onayların yaptırılmaması yahut yasal süresinden sonra yaptırılması ya da defterlerin birden fazla yılda yasaya uygun tutulmaması gösterilebilir.
İdari para cezası OSB tüzel kişiliğine; adli para cezası OSB defterlerini tutmakla yükümlü organ üyelerine; hapis cezası ise defterlere gerçeğe aykırı kayıt yapanlara uygulanır. İdari para cezasının tatbiki için İnceleme Raporu; adlî para cezası ile hapis cezası içinse suç duyurusu raporları düzenlenir. Daha doğrusu, defterlere ilişkin kabahatler İnceleme Raporuna, suçlar ise Suç Duyurusu Raporuna konu edilir.
- Peki, konu OSB ve yöneticileri açısından bu aşamaya geldiğinde ne yapmalıdır? Tavsiyelerimiz şunlardır:* Eğer OSB tüzel kişiliğine idari para cezası uygulanmışsa, kanun yoluna başvurmadan önce peşin ödeme (ceza tutarının dörtte üçünü ödeme) imkanından faydalanılabilir. Örneğin, OSB’ye aynı defterin açılış ve kapanış onaylarını yaptırmamaktan dolayı 30.756 TL idari para cezası uygulanmışsa, OSB peşin ödeme imkanından faydalanarak 23.067 TL öder, böylece cezanın 7.689 TL’sından kurtulmuş olur. Ayrıca, peşin ödeme, OSB’nin idari para cezası karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını da etkilemez. OSB, 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 27’nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, idari para cezasına karşı, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde yetkili sulh ceza mahkemesine başvurabilir.
- Eğer adlî para cezası uygulanmışsa, OSB yönetim kurulu üyeleri, Cumhuriyet Savcılığınca yapılacak tebliğden itibaren 10 günü için, adlî para cezasının alt sınırı olan 6.000 TL’yi soruşturma giderleri ile birlikte ödedikleri takdirde, haklarında kamu davası açılmaz. Diğer bir deyişle, haklarında takipsizlik kararı verilir.
- OSB tüzel kişiliği hakkında uygulanan idari para cezasından dolayı OSB’nin yönetim kurulu üyelerine rücu edilip edilmeyeceğinin yapılacak olan ilk müteşebbis heyet veya genel kurul toplantısında görüşülmesi ve karara bağlanması gerekir. Bu husus, zaten Teftiş Raporunda veya İnceleme Raporunda talimat olarak belirtilir. Bu bağlamda, rücu hususunun yapılacak olan ilk müteşebbis heyet veya genel kurul toplantısının gündemine alınıp görüşülmesi ve karara bağlanması sağlanmalıdır. Müteşebbis heyet veya genel kurul bu konuda alacağı kararda tamamen serbesttir, ilgili düzenlemeler bu konuda bir sınırlama getirmemektedir. Dolayısıyla, müteşebbis heyet/genel kurul, defterler sebebiyle OSB tüzel kişiliğine uygulanan ve OSB tarafından ödenen idari para cezasından (örneğin; 30.756 TL ödenmişse) dolayı yönetim kurulu üyelerine rücu etme kararı alabileceği gibi, rücu edilmesine gerek olmadığına ve yönetim kurulu üyelerinin bu işlemden dolayı sorumluluğuna gidilmeyeceğine dair bir karar da alabilir. Eğer rücu etme kararı alınmış ise, OSB tarafından ödenen idari para cezası, OSB yönetim kurulu üyelerinden peşin olarak yahut taksitler halinde tahsil edilir. Rücu etmeme kararı alınması halinde ise, yönetim kurulu üyeleri hakkında herhangi bir işlem yapılmaz.