Kooperatiflerde sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu
Soner ALTAŞ
Dünya Gazetesi, 26 Temmuz 2016
Kooperatifler, tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklardır.
Ülkemizde, 2014 yılı Mayıs ayı başı itibariyle 13 bin 341 adet konut yapı kooperatifi, 559 adet küçük sanayi sitesi yapı kooperatifi ve 628 adet toplu işyeri yapı kooperatifi bulunmaktadır. Bu yapı kooperatiflerinin sırasıyla 597 bin 51, 70 bin 688 ve 41 bin 299 olmak üzere toplamda 709 bin 38 adet ortağı bulunmaktadır. Uymaları zorunlu temel kurallar her ne kadar 1163 sayılı Yasa ile düzenlenmişse de, diğer kanunlar ile yapı kooperatifl erine birtakım yasal yükümlülükler getirilmesi mümkün olabilmektedir. Bu yükümlülüklerden birisi sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğudur.
Yapı kooperatiflerinde sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu, Türk Ticaret Kanunu veya Kooperatifler Kanunu ile değil, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu ile getirilen bir yükümlülüktür ve sadece anılan yasada belirtilen şartları karşılayan yapı kooperatiflerini kapsamaktadır. Avukatlık Kanunu’nun 35’inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre, ortak sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadırlar. Ortak sayısı yüzün altında kalan yapı kooperatifleri ile ortak sayısı ne olursa olsun diğer kooperatif türleri için ise böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu, yüz veya daha fazla kişinin katılımıyla kurulan yapı kooperatiflerinde, kooperatifin tüzel kişilik kazanması ile birlikte; kuruluştaki ortak sayısı yüzün altında olan yapı kooperatiflerinde ise ortak sayısı yüze ulaştığı anda doğar. Ortak sayısının herhangi bir sebeple yüzün altına düşmesi halinde ise sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğü ortadan kalkar.
Yapı kooperatifleri, sözleşmeli avukatlarına, 2016 yılında asgarî bin TL aylık ücret ödeyeceklerdir. Sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen yapı kooperatiflerine, Cumhuriyet Savcısı tarafından, sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilecektir. Örneğin, 2016 yılının tamamında anılan yükümlülüğe uyulmaması, yapı kooperatifine 39 bin 528 TL idari para cezası verilmesine sebebiyet verecektir.
Sözkonusu zorunluluk, kooperatiflerden sadece yapı kooperatiflerini kapsadığı, bin ortaklı üretici veya tüketici kooperatifinin avukat bulundurma zorunluluğu yokken 100 ortaklı yapı kooperatiflerinin zorunluluk kapsamına alındığı, bu haliyle kooperatif türleri arasında bir ayrım yaparak ve üye sayısı kriteri koyarak yapılan bu tasnifin objektif, hukuki ve hakkaniyetli olmadığı yönünde eleştirilere uğramıştır. Anayasa Mahkemesi ise, 30/06/2011 tarihli ve E.2010/10, K.2011/110 sayılı kararında 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesinin, 23.1.2008 günlü, 5728 sayılı Kanun’un 329. maddesiyle değiştirilen üçüncü fıkrasının “anonim şirketler” yönünden, Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal talebinin reddine hükmetmiştir. Ancak, Yüksek Mahkeme, söz konusu kararının açıkça anonim şirketlere ilişkin olduğunu vurgulamıştır. Bu nedenle, anılan maddenin yapı kooperatifleri yönünden Anayasaya aykırılığının ve iptalinin talep edilmesi halinde mahkemenin ne yönde karar vereceğini bugünden kestirmek zordur.
