Soner ALTAŞ,
VergiAlgı, 9 Mayıs 2018
İnternet kullanım oranının artması ile birlikte, elektronik ortam üzerinden fon temini de giderek yaygın bir hale gelmektedir. Oyun, proje, yardım talebi gibi yöntemler ile internet siteleri ve sosyal medya hesapları kullanılıp binlerce kişiye kolaylıkla ulaşılabilmekte, hatta kullanıcılar açısından işi daha cazip hale getirebilmek için yüksek oranlarda kazançlar vaat etme, hatta kazanç kaynağı olarak reel yatırımları gösterme gibi yollar kullanılmakta ve yüksek tutarlarda parasal kaynak sağlanmaktadır. Böylece, anılan yöntemlerle geniş halk kitlesinden para toplanmaktadır. Bu durumda da, aklımıza kitle fonlaması gelmektedir. Zira, kitle fonlaması da benzer mantıkla çalışmaktadır. Bu yazımızda üzerinde duracağımız husus da işte bu kitle fonlamasıdır.
Kitle fonlaması mevzuatımıza 2017 yılı sonunda girmiş olan bir kavramdır ve henüz çok yenidir. Devletin kontrolü altında faaliyet gösteren bir kitle fonlama sisteminin ekonomik hayata olumlu katkı sağlayacağı, bu nedenle yasal altyapıya kavuşturulması amacıyla getirilmiş bir sistemdir. 28 Kasım 2017 tarihinde kabul edilen 7061 sayılı Yasa ile Sermaye Piyasası Kanunu’na dahil edilen bir sistemdir. Kitle fonlaması, yasadaki tanımıyla, bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen esaslar dâhilinde yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanmasıdır.
Sermaye Piyasası Kanunu’na 7061 sayılı yasa ile eklenen kitle fonlamasına ilişkin düzenlemeler şu şekildedir:
• Kitle fonlaması suretiyle halktan para toplanması, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından faaliyet izni verilen kitle fonlama platformları aracılığıyla gerçekleştirilir. Kitle fonlama platformları, kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşlardır.
• Kitle fonlama platformlarının kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için SPK’dan izin alınması zorunludur. Bu platformların kuruluşlarına, ortaklarına, pay devirlerine, çalışanlarına, her bir fon sağlayıcısı tarafından yatırılabilecek veya proje sahipleri ile girişim şirketleri tarafından toplanabilecek paranın azami limitine ve faaliyetleri sırasında uymaları gereken diğer ilke ve esaslar ile toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimine ilişkin esaslar SPK tarafından belirlenir.
• Kitle fonlaması platformları ve kitle fonlaması suretiyle halktan para toplayan kişiler ile bunlara fon sağlayanlar arasındaki ilişkiler genel hükümlere tabidir.
• Kural olarak, sermaye piyasası araçlarının halka arz edilebilmesi veya borsada işlem görebilmesi için izahname hazırlanması ve hazırlanan bu izahnamenin SPK tarafından onaylanması zorunludur. Ancak, kitle fonlaması suretiyle halktan para toplanması, izahname ya da ihraç belgesi hazırlama yükümlüğünden muaf tutulmuştur.
• Kural olarak, pay sahibi (ortak) sayısı beş yüzü aşan anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayılır ve bu ortaklıklar halka açık ortaklık hükümlerine de tabi olurlar. Ancak, kitle fonlaması suretiyle halktan para toplayan ortaklıklar (şirketler), kaç kişiden para toplarlarsa toplasınlar, halka açık sayılmazlar ve halka açık anonim şirketlerin hükümlerine tabi olmazlar.
• Kitle fonlaması ve buna bağlı yapılan işlemler ile kitle fonlama platformları Sermaye Piyasası Kanunu’nun 37’nci maddesindeki yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile 38’inci maddesindeki yan hizmetler kapsamında değerlendirilmez. Bu faaliyetler Kanunun borsalar, piyasa işleticileri ve teşkilatlanmış diğer pazar yerleri ile ilgili hükümlerine de tabi değildir.
• Kitle fonlama platformlarının hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerinde uygulanacak tedbirler için Sermaye Piyasası Kanunu’nun 96’ncı madde hükümleri kıyasen uygulanır. Bir diğer deyişle, kitle fonlama platformlarının hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerde bulunması halinde, SPK, ilgililerden aykırılıkların belirli bir sürede giderilmesini ve kanuna, işletme amaç ve ilkelerine uygunluğun sağlanmasını istemeye ya da doğrudan platformların faaliyetlerinin kapsamını sınırlandırmaya veya geçici olarak durdurmaya, tamamen veya belirli faaliyetleri itibarıyla yetkilerini iptal etmeye ya da öngöreceği diğer her türlü tedbiri almaya yetkilidir.
• SPK’dan izin alınmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplandığına ilişkin bilgi edinilmesi halinde, SPK’nun başvurusu üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, ilgili internet sitesine erişimi engeller.
Görüldüğü üzere, yukarıda sıralanan düzenlemeler sınırlı sayıda olsa da, başlangıçta kitle fonlamasına yasal altyapının sağlanması açısından yeterli kabul edilebilir. Ancak, 2017 yılı sonunda getirilen düzenlemede, Sermaye Piyasası Kurulu, kitle fonlama platformlarına faaliyet izni verme, ilgili internet sitesine erişimi engellemeyi isteme, hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerde bulunan platformlarının faaliyet iznini iptal etme ya da durdurma gibi yetkiler ile donatılmış ise de, kitle fonlaması platformları ve kitle fonlaması suretiyle halktan para toplayan kişiler ile bunlara fon sağlayanlar arasındaki ilişkilerin Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine değil de genel hükümlere tabi tutulması ve yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerden ayrık tutulması, sistemin işleyişinde ortaya çıkabilecek aksaklıklarda asıl sorumluluğu yatırımcıya yüklemektedir. Bu durumda, yeni sisteme olan güvenin sağlanmasının zaman alacağı, kısa vadede ancak arkasında büyük sermaye gruplarının bulunacağı girişimlerin kitle fonlamasına güven duyulabileceği, düşük sermayeli girişimcilerin bu konuda ellerinin oldukça zayıf kalacağı düşünülmektedir.
Ayrıca, Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olmakla birlikte, hukuka aykırı kitle fonlamalarına anılan Kanunun idari para cezalarına ilişkin 103’üncü maddesi ile denetime yardımcı olmamaya ilişkin 111’inci maddesinin uygulanabileceği anlaşılmaktadır. Yasada yer alan diğer suçlar ile cezaların, kitle fonlamasına uygulanabilirliği olası görülmemektedir. Dolayısıyla, daha yolun başında olan kitle fonlamasında olumsuzlukların yaşanmaması yahut en aza indirgenmesi bakımından, hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerde bulunan kitle fonlaması platformları ve kitle fonlaması suretiyle halktan para toplayan kişiler için caydırıcı cezalar öngörülmesinin uygun olacağı kanısındayız.
Tabi, cezalar, hukuka aykırılık gerçekleştikten sonra devreye girdiğinden, asıl önemli olan önleyici tedbirlerin alınmasıdır. Kanımızca, SPK, kitle fonlamasına ilişkin ikincil düzenlemeleri biran önce hazırlayıp yürürlüğe sokmalı ve gerek gördüğü diğer tedbirleri almalı, izin verdiği kitle fonlaması platformlarını Kurumun internet sitesinde kamuya ilan etmeli, böylece küçük yatırımcıların anılan platformun güvenilir olup olmadığını kolayca anlamalarına imkan tanımalıdır. Aksi takdirde, kitle fonlaması da 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun kitlesel temsil düzenlemesi gibi işlevsel olmaktan uzaklaşır. Tabi, bu konuda yatırımcılara da büyük görevler düşüyor. Özellikle, küçük yatırımcıların rasyonel hareket etmesi ve uçuk getiri vaatlerine kanmaması gerekiyor.
Kaynak: http://vergialgi.net/ticaret-hukuku/halktan-elektronik-yolla-para-toplanmasi-ve-kitle-fonlamasi/