TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİ
GENEL YAZISI
Tarihi: 09.06.2015
Sayısı: 49
Konusu: Ticari Defterlerde Kapanış / Görüldü Tasdikine Dair Prensipler Hk.
İlgi: 23.10.2014 günlü ve Hukuk/Mali Danışmanlık-16256-(105) sayılı Genel Yazımız.
İlgi Genel Yazımızla ticari defterlerle ilgili olarak yapılan tasdik işlemlerine dair prensipler açıklanmıştır.
Diğer taraftan, Gümrük ve Ticaret Bakanlığına gönderilen 03.07.2014 günlü ve Mali Danışmanlık – 154 – 10363 sayılı yazımızda,
Ticari defterlerin görüldü (kapanış) tasdikleri yönünden uygulamada ortaya çıkan ve aşağıda belirtilen tereddütler yönünden ne şekilde işlem yapılması gerektiği hususunda Bakanlığınız görüşüne ihtiyaç bulunmaktadır.
Bilindiği üzere, görüldü (kapanış) tasdikine konu olan karar defterlerinin hesap dönemini izleyen Ocak ayı sonuna kadar, yevmiye defterinin ise Haziran ayı sonuna kadar yapılması gerekmektedir.
Diğer taraftan ticari defterlerden 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamında olan defterlerin, yine bu Kanuna göre yapılacak açılış ve yenileme (ara) tasdiklerinin aynı Kanunun 223′ üncü maddesi hükmüne göre, bu defterlerin, iş yerinin, iş yeri olmayanlar için ikametgahın bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlarca yapılması mecburi kılınmıştır.
Ancak görüldü (kapanış) tasdikini öngören Türk Ticaret Kanunu ve ilgili Tebliğde görüldü (kapanış) tasdiki mecburi tutulan karar ve yevmiye defterlerinin görüldü (kapanış) tasdikinin hangi yer noterliğince yapılacağı konusunda bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Bu durum ise noterlerle birlikte, defter sahiplerini ve dolayısı ile defter sahibi adına hareket eden muhasebeci ve mali müşavirler yönünden ihtilaf ve tartışmalara vesile olmaktadır.
Örneğin kendi faaliyet yeri Ankara olmakla birlikte, İstanbul ve İzmir’den de mükellefleri bulunan muhasebeci ve mali müşavirler defterlerini tuttukları tüm mükelleflere ait defterlerin görüldü (kapanış) tasdikinin Ankara’ daki noterliklerce yapılmasını talep edebilmektedir. Bu talebin gerekçesini ise yukarıda belirtildiği gibi görüldü (kapanış) tasdiklerinin hangi yer noterliği tarafından yapılacağı hususunda bir belirleme bulunmamasıdır.
Buna göre örneğin Kanuni İş Merkezi İstanbul olan bir şirketin karar ve yevmiye defterlerinin görüldü(kapanış) tasdikinin Ankara’da yapılması mümkün müdür?
Bir başka önemli problem yevmiye defterlerinin görüldü/kapanış tasdiklerinde yaşanmaktadır. Defter sahipleri örneğin 300 sayfa olarak tasdik ettirdikleri yevmiye defterinin yetmemesi üzerine, bugün, 2013 yılı için ek defter/sayfa tasdik ettirmeleri de mümkün olmadığından, genellikle defterin tasdiksiz arka yüzündeki 100 sayfaya da döküm yaparak görüldü/kapanış tasdiki talep etmektedirler.
Bu şekilde tutulan defterler Gelir İdaresi Başkanlığınca muteber olarak kabul edilmemektedir.
Hal böyle olunca, yukarıda belirtildiği şekilde tutulan defterlere görüldü/kapanış tasdiki yapılabilecek midir?
Görüldü/kapanış tasdiki yapılmasının Bakanlığınızca uygun görülmesi durumunda bu tasdikin noter tasdikli 300. sayfanın altına mı yoksa tasdiksiz 100 sayfa da dikkate alınarak en son kaydın altına mı yapılacaktır?
denilerek konu hakkındaki Bakanlıkları görüşü talep edilmiştir.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığından alınan ve Yönetim Kurulumuzun 29.05.2015 günlü toplantısında görüşülen 12.05.2015 günlü ve 50035491/431.04- 7692713 sayılı cevabi yazıda ise,
İlgide kayıtlı yazınızda, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda açık hüküm olmaması karşısında, karar ve yevmiye defterlerinin kapanış tasdikierinin hangi yer noterliğince gerçekleştirileceği ile tasdik ettirilmiş sayfa sayısının yetmemesi ve süresi içinde de yeni defter/sayfa tasdiki yaptırılmaması halinde, tasdiksiz olan arka sayfalara döküm yapılması suretiyle kapanış tasdikinin yapılıp yapılamayacağı hususlarında Bakanlığımız görüşü talep edilmektedir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 64 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yevmiye defterinin kapanış onayının, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar ‘notere’ yaptınlacağı hüküm altına alınmış olup, aynı maddeye dayanılarak çıkarılan Ticari Defterlere ilişkin Tebliğ’ in 15 inci maddesinde de, yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin, izleyen hesap döneminin altıncı ayının sonuna kadar ‘notere’ ibraz edilip, son kaydın altına noterce “Görülmüştür” ibaresi yazılarak mühür ve imza ile onaylanmasının zorunlu olduğu belirtilmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun onuncu bölümünde defterlerin tasdikine ilişkin esaslar düzenlenmekte olup, 221 ve 222 nci maddelerinde açılış tasdikine ilişkin süreler yer almaktadır. Aynı Kanun’un ‘Tasdik makamı’ başlıklı 223 üncü maddesinde ise, defter tasdiklerinin iş yerinin, iş yeri olmayanlar için ikametgahın bulunduğu yerdeki noter tarafından yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Anılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi sonucunda, defterler için genel hüküm niteliği taşıyan 213 sayılı Kanun’un 223 üncü maddesinde açılış tasdiki için yer alan kuralın kıyasen defterlerin kapanış tasdikIeri yönünden de uygulanarak, kapanış tasdiklerinin de iş yerinin, iş yeri olmayanlar için ikametgahın bulunduğu noter tarafından yapılması gerektiği mütalaa edilmektedir.
Öte yandan, 213 sayılı Kanun’un 219 uncu maddesi uyarınca, kural olarak muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi şart olup, bu gibi kayıtların on günden fazla geciktirilmesi caiz görülmemekle birlikte, aynı Kanun’un 221 inci maddesinin dördüncü fıkrası ile anılan Tebliğ’in 13 üncü maddesi uyarınca tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce tasdik ettirmekle mükelleftirler.
Bu hususa ilişkin olarak, Bakanlığımızca oluşturulacak görüşe esas olması amacıyla Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan 17.07.2015 tarihli ve 1678333 sayılı yazımızla görüş talebinde bulunulmuş olup, bir örneği ilişikte de gönderilen 27.04.2015 tarihli ve 40724 sayılı Gelir İdaresi Başkanlığı yazısında; “… onaylı müteharrik yapraklı yevmiye defterinin tasdiksiz olan arka sayfalarına yapılan kayıtların kanuni deftere yapılmış kayıt olarak kabul edilmesi mümkün değildir. ” ifadesi yer almaktadır.
Bu itibarla, defter kaydının kanuni süresi içinde yapılmaması sebebiyle tasdikli sayfaların bittiğinin fark edilmemesi, dolayısıyla kullanıldığı yıl içerisinde yeni defter tasdiki yaptırılamamasının, tasdik edilmiş sayfaların arkalarındaki tasdik edilmemiş sayfalara döküm yapılarak bunun tasdikinin istenmesi için haklı sebep oluşturmayacağı sebebiyle, Gelir İdaresi Başkanlığından alınan görüşe Bakanlığımızca da iştirak edilmektedir.
denilmektedir.
Bakanlık görüşüne göre,
1- Defterlerin kapanış tasdiklerinin, iş yerinin, iş yeri olmayanlar açısından ise ikametgahının bulunduğu yer noterliği tarafından yapılması gerekmektedir.
Bu anlamda
a) Tüzel kişilere ait defterlerin kapanış/görüldü tasdiklerinin kanuni iş merkezinin (iş yerinin) bulunduğu yer noterliğince
b) Gerçek kişilere ait defterlerin kapanış/görüldü tasdiklerinin defter sahibinin ikametgahının bulunduğu yer noterliğince
yapılması gerekmektedir.
Bu konudaki görüş, 23.10.2014 günlü ve Hukuk/Mali Danışmanlık-16256 (105) sayılı Genel Yazımızın 07 – KAPANIŞ, YENİLEME VE AÇILIŞ ONAYLARININ SÜRELERİ DIŞINDA YAPILIP YAPILAMAYACAĞI başlığı altındaki bölümde de duyurulmuş bulunmaktadır.
2- Defter kaydının kanuni süresi içinde yapılmaması sebebiyle tasdikli sayfaların bittiğinin fark edilmemesi, dolayısıyla kullanıldığı yıl içerisinde yeni defter tasdiki yaptırılamamasının, tasdik edilmiş sayfaların arkalarındaki tasdik edilmemiş sayfalara döküm yapılarak bunun tasdikinin istenmesi halinde, kapanış tasdikinin tasdiksiz en son sayfanın altına yapılamayacağı sonucu çıkmaktadır.
Zira Gümrük ve Ticaret Bakanlığı yazısı ekinde yer alan 27.05.2015 günlü ve 40724 saylı Gelir İdaresi Başkanlığı yazısında da belirtildiği üzere, onaylı müteharrik yapraklı yevmiye defterinin tasdiksiz olan arka sayfalarına yapılan kayıtlar kanuni deftere yapılmış kayıt olarak kabul edilmemektedir.
Konuya bu açıdan bakıldığında kanunen geçerli olmayan kayıtların sonuna yapılan kapanış (görüldü) tasdiki de yasal açıdan önem arz etmeyecektir.
Bu sebeple kapanış (görüldü) tasdikinin tasdikli en son sayfanın altına yapılması gerektiği sonucu çıkmaktadır.
Bilgi edinilmesini ve gereğinin buma gore yapılmasını rica ederim.
Saygılarımla
Yunus TUTAR
Başkan